Piła wyrosła ze starej rybackiej osady położonej wśród lasów nad rzeką Gwdą. Prawa miejskie otrzymała już prawdopodobnie w XV wieku, zostało to potwierdzone w 1513 r. przez króla Zygmunta Starego. Nie oszczędzały miasta katastrofy i zawieruchy wojenne. W roku 1626 roku miasto doszczętnie spłonęło. Odbudowane, nie oparło się wojskom szwedzkim w czasie Wojny Północnej, a największe zniszczenia przyniosła Wojna Siedmioletnia. Po l rozbiorze Rzeczypospolitej, Piła weszła w skład zaboru pruskiego. W 1755 roku w grodzie nad Gwdą urodził się najwybitniejszy obywatel miasta - Stanisław Staszic. Ten zasłużony przedstawiciel Oświecenia, ksiądz, pisarz, mąż stanu i filozof, zasłynął jako geolog twórca geologicznej mapy Polski. 

Po l wojnie światowej Piła pozostała w granicach Rzeszy. W czasie II wojny światowej miasto stało się ważnym ośrodkiem przemysłu zbrojeniowego Niemiec oraz miejscem ewakuacji ludności niemieckiej z bombardowanych przez Aliantów przemysłowych okręgów Rzeszy. Na początku 1945 roku Piła została ogłoszona miastem - twierdzą, wchodząc w skład umocnień Wału Pomorskiego. W wyniku ciężkich walk, Piła legła w gruzach. Była to ostatnia straszliwa klęska w dziejach miasta, które zostało odbudowane, niemal od nowa.