Piła jest miastem-ogrodem, malowniczo położonym nad rzeką Gwdą, która płynie przez centrum.
Miastem otoczonym licznymi jeziorami, otulonym lasami, sąsiadującym z rezerwatem Kuźnik. Tereny leśne i zadrzewione stanowią ponad połowę administracyjnego obszaru Piły.

Znaczna część miasta zakwalifikowana została do obszarów Natura 2000, w tym obszar „Puszcza nad Gwdą” (obszar specjalnej ochrony ptaków) oraz obszaru specjalnej ochrony siedlisk („Ostoja Pilska”).

RZEKA GWDA

Gwda jest największym, mierzącym 145,1 km dopływem Noteci. Wypływa z łąk powyżej jeziora Wierzchowo koło Szczecinka, wpada do Noteci w miejscowości Ujście koło Piły.

Piła znajduje się w dolnym biegu Gwdy. Rzeka wyznacza malowniczy szlak przez miasto. Jest idealnym miejscem dla amatorów spływów kajakowych.

Po rzecze można popływać również tramwajem wodnym - Gordaliną, którego nazwa nawiązuje do dawnej nazwy zachodniej odnogi Gwdy opływającej pilską Wyspę.

REZERWAT PRZYRODY "KUŹNIK"

Rezerwat krajobrazowy Kuźnik, chroniony od 1959 roku, położony jest w północno-zachodniej części miasta Piły, w obszarze przejściowym między Pojezierzem Pomorskim a Wielkopolską. Należy do najciekawszych i najcenniejszych przyrodniczo terenów z tego regionu.

Obszar rezerwatu – 96 ha – podlega ochronie z uwagi na ciekawy krajobraz, utworzony przed wiekami w wyniku działalności lodowców. W jego skład wchodzą dwie rynny jezierne: jezioro Rudnickie, przez które przepływa rzeka Ruda i rynna Kuźnicka obejmująca niewielkie jeziora Kuźniczek oraz Mały i Duży Kuźnik. Między nimi znajduje się wzniesienie morenowe - Góra Cygańska, z której roztacza się rozległy widok zarówno na jezioro Rudnickie, jak i na Kuźnik.

Nazwa rezerwatu nawiązuje do historii tego miejsca – osady „Kuźnica Pilska” – w której funkcjonowała między innymi kuźnica bazująca na miejscowym surowcu – rudzie darniowej. Obecnie po osadzie pozostało niewiele śladów, chociaż jeszcze przed II wojną światową funkcjonowało tutaj między innymi kilka folwarków, cegielnie i browar. Do dzisiaj odnaleźć można pozostałości cmentarza oraz resztki zabudowań.

Rezerwat ze względu na niezwykle interesujący kompleks zróżnicowanego środowiska, od jezior przez torfowiska, bór bagienny, łęgi, olsy, dąbrowy, aż po suche bory sosnowe, jest miejscem występowania rzadkich gatunków roślin (lądowych i wodnych) i zwierząt, zwłaszcza ptaków i nietoperzy. Wprawny obserwator dostrzeże być może perkoza pływającego wśród zarośli, dzięcioła czarnego, zielonego czy zimorodka.

Kuźnik to doskonałe miejsce dla spragnionych odpoczynku z dala od zgiełku cywilizacji. Malowniczy krajobraz leśno-jezierny, udostępniany przez cały rok, z oznakowanym systemem szlaków turystycznych, wiodących przez najciekawsze fragmenty i zakamarki rezerwatu, dostarcza wielu niezapomnianych wrażeń. To raj dla miłośników i obserwatorów przyrody, amatorów i tych bardziej zorientowanych. Idealne miejsce do prowadzenia badań przyrodniczych, które w rezerwacie mają stosunkowo długą tradycję.

REZERWAT PRZYRODY "NIETOPERZE W STARYM BROWARZE"

Kuźnica Pilska to nazwa dawnej osady przemysłowej, położonej w dolinie rzeczki Rudy, na północ od Piły. Początek datowany na przełom XVI i XVII dała osadzie huta, w której wyrabiano żelazo z rud darniowych (stąd pochodzi nazwa rzeczki i Jeziora Rudnickiego). Wieś rozrastała się, pojawiały się kolejne zakłady przemysłowe, z których najokazalszym był browar. Budynek browaru nie przetrwał zawieruchy wojennej, ale jego piwnice zachowały się i stały się zimowiskiem nietoperzy, których liczenie odbywa się regularnie od 2002 r. Dzięki staraniom m.in. Pilskiego Klubu Przyrodników obiekt został uporządkowany. Pilski Klub aktywnie działał również w kwestii objęcia obiektu ochroną rezerwatową.
Ostatecznie 23 stycznia 2015 r. ukazało się zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu w sprawie uznania za rezerwat przyrody pozostałości Browaru Kuźnickiego w Pile.
Tym samym Piła zyskała kolejny rezerwat przyrody (zajmujący ok 1 ha powierzchni) - jedno z najcenniejszych w Wielkopolsce i ważne w skali kraju zimowisk nietoperzy.
Zimują tu przedstawiciele aż ośmiu gatunków: nocka dużego, nocka Bechsteina, nocka łydkowłosego, nocka Natterera, nocka rudego, nocka wąsatka, gacka brunatnego i mopka.

PARK MIEJSKI IM. STANISŁAWA STASZICA

Zabytkowy park miejski, którego najstarsza część pochodzi z 1900 roku, to urokliwe miejsce, objęte ochroną konserwatorską. Stanowi bogate skupisko różnych gatunków drzew i krzewów. Rośnie tu między innymi miłorząb japoński, dąb gontowy, dąb błotny oraz srebrzyste klony, pochodzące z Kanady (wyrabia się z nich popularny syrop klonowy). W głębi parku uwagę przyciąga z kunsztem wykonana, żelazna altana z 1904 roku, usytuowana nad parkowym stawem. Uroku miejscu dodają mostki z kutymi poręczami, pergole oraz przepływający potok. Na skraju parku znajduje się sztachulcowy budynek - dawna siedziba Domu Strzeleckiego, obecnie pensjonat i restauracja.

Park na Wyspie

fot. D. Majewski

W latach 1976-1978, na bagnistej wyspie pomiędzy dwoma ramionami Gwdy, założono nowy park o powierzchni około 10 ha. Dziś, nazywany „sercem Piły” Park na Wyspie na Gwdzie latem staje się centrum wydarzeń kulturalnych i rozrywkowych. Organizowane są tu koncerty, festyny, imprezy sportowe, a także inscenizacje bitew historycznych. Plaża, palmy, nadmorski piasek, przystań kajakowa – to kolejna propozycja na wypoczynek na pilskiej Wyspie. Pilanie chętnie korzystają z plaży w okresie letnim, zażywając kąpieli słonecznych. Organizowane konkursy, zabawy przyciągają również dzieci.

 fot. R. Judycki