24 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów w czasie niemieckiej okupacji. Data ta upamiętnia mord, który stał się symbolem niemieckich represji stosowanych wobec Polaków pomagającym Żydom. 24 marca 1944 zginęła ośmioosobowa rodzina Ulmów i ośmioro ukrywanych przez nich Żydów.

Według danych Instytutu Yad Vashem, ponad 6,5 tys. Polaków zostało uhonorowanych medalem i tytułem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". Liczba ta stanowi zapewne część, gdyż wielu z tych, którzy narażali swe życie pomagając żydowskim sąsiadom, na zawsze zostało anonimowych. Ale wśród tych 6,5 tys. znajduje się jedna pilanka - siostra Tekla Anna Budnowska, której sylwetkę warto dziś przybliżyć.  

Pilanka „Sprawiedliwa wśród Narodów świata"

Tekla Anna Budnowska urodziła się w Pile 7 lipca 1907 roku. Była córką zasłużonego dla polskości naszego miasta Józefa Budnowskiego, założyciela chóru „Halka”, uczestnika powstania wielkopolskiego 1918/1919.
W 1925 roku, w wieku 18 lat, wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi w Warszawie. Pracowała jako nauczycielka i wychowawczyni. W 1935 roku przeniesiona została do szkoły klasztornej w Łomnej na Ukrainie. Od czerwca 1938 roku kierowała szkołą. Jako przełożona ocaliła od zagłady grupę ponad 100 dziewcząt z Warszawy, w tym 26 dzieci żydowskich. We wrześniu 1943 przeniosła zakład wychowawczy do Warszawy, by później udać się z wychowankami na dalszą tułaczkę. Po wojnie, w latach 1948-1972 pracowała w Brazylii, pełniąc różne odpowiedzialne funkcje, w tym przez 9 lat (1948-1957) jako przełożona prowincji Dzieciątka Jezus w Kurytybie. Zakładała szkoły, internaty, szpitale, domy starców. Po powrocie do kraju, w latach 1972 - 1984 była Przełożoną Generalną Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi. Zmarła 17 marca 1994 roku w Warszawie.

Na wniosek Janiny Dawidowicz i Lidii Kleinmann (wychowanek siostry Tekli), za uratowanie 26 dzieci żydowskich w latach okupacji hitlerowskiej, uhonorowana została pośmiertnie, 5 września 2016 roku, medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”, najwyższym izraelskim odznaczeniem cywilnym nadawanym od 1963 r.  nie-Żydom przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie.

Jest pierwszą pilanką i 13301 Polakiem uznanym „Sprawiedliwym wśród Narodów Świata”. Wyróżnienie obejmuje specjalnie wybity medal z jej imieniem i nazwiskiem, dyplom uznania oraz uwiecznienie nazwiska na honorowej tablicy /Ścianie Honoru/ w Parku Sprawiedliwych wśród Narodów Świata na Wzgórzu Pamięci w Jerozolimie. Na medalu widnieje pochodzący z Talmudu napis „Kto ratuje jedno życie – ratuje cały świat”.

W 111 rocznicę urodzin siostry Tekli Budnowskiej (7 lipca 2018r.), na budynku, w którym przyszła na świat, odsłonięto tablicę pamiątkową. W uroczystości wzięła udział rodzina, siostry ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, przedstawiciele władz miasta oraz wielu pilan. Tego samego dnia, w Regionalnym Centrum Kultury w Pile, odbyło się sympozjum poświęcone siostrze Teli Budnoskiej.

Decyzją Rady Miasta Piły (Uchwała Nr LVII/737/18) terenowi położonemu w rejonie Bulwarów Chatellerault pomiędzy aleją Jana Pawła II a ul. 11 Listopada, nadano nazwę „Park na Gwdą im. Tekli Anny Budnowskiej”.

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 czerwca 2019 r. uhonorowana została pośmiertnie, wspólnie z jedenastoma innymi siostrami Zgromadzenia, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie przyznano za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydów podczas II wojny światowej ,oraz za wybitne zasługi w obronie godności, człowieczeństwa i praw ludzkich.

źródło: http://www.tmmp.pila.pl/sp_budnowska.html
fot. TMMP/ K.Sztafel